Tradycje bożonarodzeniowe

 

 

Rozmodlone anioły na niebie, 

                                                                                                                       cicha grota świat cały zaprasza! 

Boże Dziecię już czeka na ciebie! 

                                                                                                                               Jesteś gotów 

                                                                                                                             by spotkać Mesjasza?

                                                                                                                                                L. Ogińska „Boże Narodzenie”

 

             Tradycje bożonarodzeniowe Najpiękniejsze w roku święta Narodzenia Pańskiego zawsze są dla każdego z nas wyjątkowe – pełne poprzedzającego je niecierpliwego oczekiwania nadziei i zadziwienia Bożą miłością. Boże Narodzenia jest radosnym czasem wybaczania, zgody i pokoju.Pierwsza wzmianka o Bożym Narodzeniu pochodzi z 354 roku, a zamieszcza ją rzymski kalendarz. Różne były w przeszłości terminy obchodów świąt Bożego Narodzenia. Świętowano w styczniu, marcu, kwietniu, a nawet w maju. Ostatecznie wybrano datę 25 grudnia – dzień przesilenia zimowego. Chrześcijanie ze słońcem utożsamiali Chrystusa, nazywając go „Słońcem Sprawiedliwości”. Tajemnica Bożego Narodzenia polega na tym, że druga Osoba Boska stała się człowiekiem, aby w ciele ludzkim dokonać zbawienia rodzaju ludzkiego za grzechy. Jako Bóg jest wieczny, nieskończony, wszechobecny i wszechmocny, jako człowiek jest ograniczony czasem, przestrzenią i mocą.Zwyczaj ubierania choinek narodził się wśród ludów germańskich przeszło 300 lat temu. W dniach przesilania zimy i nocy zawieszano u sufitu gałązki jemioły, jodły, świerka, sosny jako symbol zwycięstwa życia nad śmiercią, dnia nad nocą, światła nad ciemnością. Kościół chętnie przejął ten zwyczaj jako zapowiedź, znak i typ Jezusa Chrystusa. Na drzewku zawieszamy światła, bo tak często Jezus o sobie mówił, że jest światłością świata.

Adwent jest czasem niezwykłym – pełnym nadziei oczekiwaniem na uroczystość Bożego Narodzenia. Bo przecież łacińskie słowo adventus oznacza: przyjśćcie Dzieciątka na świat. Okres ten trwa cztery niedziele poprzedzające Boże Narodzenie aż do Wigilii. W tym czasie odprawiane są codziennie w dni powszednie roraty. Ich nazwa wywodzi się od łacińskich słów, którymi już w XIII stuleciu rozpoczynano nabożeństwo: Rorate caeli de super…(Niebiosa, rosę spuśćcie nam z góry…)
Po adwentowym oczekiwaniu bezpośrednim przygotowaniem do Świąt Bożego Narodzenia jest Wigilia.
W Polsce wieczerza wigilijna rozpoczyna się po zapadnięciu zmroku, gdy na niebie pojawia się pierwsza gwiazda. Wtedy cała rodzina gromadzi się w jednym pokoju, przy stole nakrytym białym obrusem. Pod nim rozłożone jest siano. Kiedy już wszyscy domownicy staną wokół stołu, najstarsza osoba w rodzinie rozpoczyna modlitwę, odczytuje fragment Pisma św. o narodzinach Jezusa, następnie bierze z talerzyka biały opłatek, podchodzi do każdego, łamie się nim i składa życzenia. W tym dniu wspomina się wszystkich, którzy nie mogą być z nami. To z myślą o zmarłych i o każdym, kto nie ma gdzie spędzić tego wieczoru, leży na stole dodatkowe, puste nakrycie.
W czasie Wigilii najważniejszy jest opłatek i zawsze pierwszy. Dopiero gdy podzielimy się opłatkiem, możemy skosztować czerwonego barszczu z uszkami, czarnego maku, brązowych orzechów i srebrnych ryb. Po wieczerzydomownicy śpiewają kolędy i jest to chyba najmilszy świąteczny zwyczaj świadczący o wspólnocie dusz i serc. Słowo kolęda pochodzi od łacińskiego calendae i oznacza: pierwszy dzień miesiąca. Pieśni religijne i pastorałki opowiadające o narodzeniu Jezusa chrześcijanie śpiewają tylko w okresie Bożego Narodzenia, poczynając od Wigilii, a kończąc w święto Matki Boskiej Gromnicznej. Autorem znanej dziś pieśni pt. W żłobie leży był narodowy kaznodzieja, jezuita Piotr Skarga, żyjący w XVI w. Na kolejne utwory-perełki trzeba było czekać aż do połowy XVIII w.: Dzisiaj w Betlejem, Bóg się rodzi (autorem jest poeta Franciszek Karpiński), Mizerna, cicha (poety Teofila Lenartowicza). Zwykle po wieczerzy wigilijnej rozdaje się prezenty albo robi to osobiście św. Mikołaj (ewentualnie, w zależności od regionu, np. Gwiazda na Pomorzu, biały konik Szemel na Warmii i Mazurach, aniołek i Gwiazdor w Wielkopolsce, Dzieciątko Jezus na Górnym Śląsku).
Zawsze ubrany w czerwony płaszcz, ma czapkę z białym pomponem i długą białą brodę. Jedną z najważniejszych tradycji Wigilii jest uroczyste celebrowanie pasterki- mszy św. odprawianej o północy z 24 na 25 grudnia we wszystkich kościołach katolickich na świecie. Zwyczaj ten stanowi pamiątkę oczekiwania i modlitwy pasterzy zmierzających do Betlejem na powitanie Mesjasza. Ma on ponad 1500 lat, a w Polsce znany jest co najmniej od tysiąca lat.
Tradycja obchodów Świąt Bożego Narodzenia jest głęboko zakorzeniona nie tylko w narodzie polskim. Na całym świecie katolicy świętują narodzenie Jezusa, ale w każdym kraju panują nieco odmienne zwyczaje. Do rozpowszechniania zwyczaju budowania żłóbków i szopek najwięcej przyczynił się św. Franciszek z Asyżu i jego bracia. To on, chcąc przypomnieć narodziny Pana Jezusa, nakazał nanieść do groty siana i przyprowadzić wołu i osła. Zawołał braci i pobożnych ludzi. Tam odczytał im Ewangelię o narodzeniu Zbawiciela i wygłosił kazanie o wcieleniu Słowa.

Elżbieta Dąbrowska
Alicja Wielgat

NA GÓRĘ